علل زانوی ضربدری در کودکان | متخصص طب فیزیکی و توانبخشی اصفهان

بررسی علل زانوی ضربدری در کودکان

زانوی ضربدری نوعی بد شکلی زانو ست به طوریکه در حالت ایستاده وقتی زانو ها به هم چسبانده می شوند، فاصله ی زیادی بین مفاصل مچ پا وجود خواهد داشت. اغلب افراد بی علامت بوده و هیچ مشکلی در فعالیت های روزمره نخواهند داشت ولی گاهی ممکن است همراه با این مشکل؛ صافی کف پا، درد کف پا و خصوصا زانو درد نیز وجود داشته باشد.

به صورت کاملا طبیعی پای بچه ها از دو سالگی به سمت ضربدری شدن پیش می رود و در سن 3 تا 4 سالگی این ضربدری شدن به حداکثر مقدار خود می رسد. پس از آن از زاویه ی ضربدری زانوها کاسته می شود تا سن 7 سالگی یک مقدار بسیار خفیفی از زاویه ی ضربدری در زانوها باقی می ماند (حدود 5 تا 7 درجه) و در سن نوجوانی اغلب تغییر نکرده یا بسیار خفیف تغییر خواهد کرد.

باقی ماندن انحراف زانوی ضربدری یا بد تر شدن آن بعد از 7 سالگی ، غیرطبیعی در نظر گرفته می شود. یکی از نشانه های شدید بودن زانوی ضربدری، فاصله ی دو قوزک پا از هم می باشد. در حالت ایستاده، در حالی که زانوها به هم چسبیده اند. فاصله ی دو قوزک داخلی از هم بیش تر از 8 سانتی متر باشد نشانه ی شدید بودن انحراف خواهد بود.

در موارد نادر ممکن است همراه با زانوی ضربدری؛ راه رفتن با پنجه ی پا به سمت خارج، انحراف کشکک زانو به سمت خارج و ساییده شدن زانوها به هم در حین راه رفتن یا دویدن در کودک مشاهده شود. در کودکان چاق و آنهایی که شلی لیگامانی دارند احتمال باقی ماندن و تشدید زانوی ضربدری بیشتر است.

علت یابی:

عامل استخوانی انحراف در زانو می تواند از قسمت پایینی استخوان ران یا قسمت بالایی استخوان ساق پا منشا گرفته باشد که معمولا مورد اول شایع تر است.

علل زانوی ضربدری دو طرفه:

ضربدری بودن طبیعی (در کودکان در سنین گفته شده)
اختلالات استخوانی
بیماری های متابولیک استخوان
بیماری های ذخیره ای لیزوزوم
علل زانوی ضربدری یک طرفه:
پس از وارد آمدن ضربه
تومورها
عفونت

شیوع بیماری :

اغلب بیماران مراجعه کننده به کلینیک را کودکان 3 تا 5 سال تشکیل می دهند که والدین نگرانی دارند. در برخی مطالعات عنوان شده که 75% کودکان 3 تا 5 سال، زانوی ضربدری دارند.

تاریخچه و معاینه ی فیزیکی :

گرچه در اغلب موارد علی رغم نگرانی والدین، ضربدری بودن زانوها در کودکان 3 تا 5 سال نرمال است ولی ندرتا ممکن است بیماری های زمینه ای که پیش از آن گفتیم، مطرح باشد. اختلالات استخوانی صفحه ی رشد ، بیماری های متابولیک استخوان مانند کمبود ویتامین دی و … .

زانوی ضربدری یک طرفه اغلب ثانویه به ضربه وارده بر قسمت های حساس استخوان رخ می دهد لذا تصاویر رادیولوژی به تشخیص کمک خواهد کرد. سایر علل مطرح نیز انواع تومورهای استخوانی، وارد آمدن اشعه و عفونت می باشد.

ارزیابی:

زانوی ضربدری در سه حالت خوابیده، ایستاده و حین راه رفتن باید ارزیابی شود. پزشک باید با آنالیز بیمار، زانوی ضربدری واقعی را از زانوی ضربدری ظاهری که به دلایل دیگری مانند افزایش غیرطبیعی چرخش سر استخوان ران (آنته ورژن فمور) یا افزایش چرخش خارجی استخوان ساق پا به صورت ثانویه و در ظاهر ایجاد شده است، افتراق دهد.

اغلب اوقات بررسی تصویربرداری در کودکان ضرورتی ندارد. گاهی به دلایل زیر ممکن است پزشک درخواست گرافی ساده کند:

موارد زانوی ضربدری یک طرفه
انحراف ضربدری شدید در معاینه ی بالینی
زانوی ضربدری در سنین بالاتر
در بیمارانی که قد کوتاه تر از حد طبیعی برای سن دارند
تاریخچه ای از تروما (وارد آمدن ضربه) یا عفونت
اغلب پزشک تصویری از کل اندام های تحتانی را درخواست می کند تا هر سه مفصل ران ، زانو و مچ پا تحت ارزیابی قرار گیرد.