بررسی انواع انحراف زانو
زانو از ترکیب سه استخوان ران ( فمور ) و درشت نی ( تیبیا ) و کشکک ( پاتلا ) تشکیل شده است. لازم به ذکر است که استخوان نازک نی ( فیبولا ) در ارتباط با زانو نمیباشد. در این بخش از سایت متخصص طب فیزیکی و توانبخشی اصفهان به بررسی انواع انحراف زانو می پردازیم.
ثبات در مفصل زانو به طور کلی به دو دسته استاتیک ( از طریق شکل استخوان ، رباط ها و منیسک ) و دینامیک ( از طریق عضلات مخصوصاً چهار سر ران و همسترینگ ) بدست می آید.
کشکک در سمت جلوی زانو نقش مهمی در کاهش نیروهای مضر داشته و به طور کلی ساختار استخوان زانو در حالت عادی را شکل می دهد.
یکی از وظایف کشکک جلوگیری از انحراف زانو به سمت عقب میباشد ، در حالتی که کشکک نتواند عملکرد خوبی داشته باشد زانو به عقب انحراف پیدا کرده و به عبارتی ژنوریکورواتوم ایجاد میشود. در مواردیکه زانو به سمت داخل انحراف پیدا کرده یا به عبارتی پا بصورت ضربدری در اید به آن ژنووالگوم یا ایکس شکل گفته و در حالت برعکس انحراف زانو به خارج را ژنوواروم یا زانوی پرانتزی می گویند.
در همه موارد فوق ساختار استخوان تغییر پیدا نموده و نهایتا رباطها و منیسکها نیز تغییر خواهند نمود و این تغییر میتواند منشاء اسیبهای فرسایشی ( دژنراتیو ) در مفصل شوند که پیش در آمدی بر آرتروز مفصلی خواهند بود.
علل ایجاد انحراف زانو
دلایل مختلفی برای ایجاد کجی یا انحراف زانو وجود دارد که مهمترین ان دلایل ارثی یا ژنتیکی است که از بدو تولد با نوزاد همراه است. علاوه بر این، کمبود برخی از ویتامین ها و مواد معدنی مانند ویتامین D و کلسیم، بخصوص در کودکان و نوجوانان سبب انحراف های زانو می شود. در نهایت ضربه یا تحت فشار قرار دادن زانو از دلایل بروز این عارضه است. لازم به ذکر است که برخی از بیماری ها با علائم انحراف در استخوان زانو ظاهر می شوند.
بررسی انواع انحراف زانو
به طورکلی انحراف های زانو باتوجه به علت بروز آن به دسته مادرزادی و غیرمادرزادی تقسیم بندی می شود. در ادامه هر یک از انحرافات را به طور کامل بررسی خواهیم کرد.
انواع انحراف زانو مادرزادی
دو نوع از انحرافات متداول مادرزادی زانو وجود دارد که شامل زانوی ضربدری و زانوی پرانتزی است. این دو انحراف در اغلب موارد در کودکی قابل تشخیص هستند و می توان با روش های غیر جراحی به درمان و بهبود این موارد پرداخت.
انحراف زانوی ضربدری (ایکس)
انحراف زانوی ضربدری (ایکس) با نام ژنووالگوم نیز شناخته می شود. در این عارضه در حالتی که فرد در حالت ایستاده قرار دارد. زانو ها نزدیک به هم قرار می گیرند. و قوزک های پا فاصله بیشتری از یکدیگر دارند. در صورتی که فردی به این مشکل دچار باشد. گزینه درمانی مناسب را با توجه به سن بیمار و شرایط فیزیکی می توان انتخاب نمود. در موارد خفیف می توان با استفاده از راه های غیر جراحی بیماری را درمان نمود.
انحراف زانوی پرانتزی
زانوی پرانتزی یکی دیگر از انواع انحرافات زانو است که با نام ژنوواروم نیز شناخته می شود. در این عارضه در حالتی که فرد در حالت ایستاده قرار دارد و قوزک پاها در کنار هم قرار گرفتند. زانو ها از هم فاصله بیشتری دارند. این بیماری هم با توجه به سن بیمار و شدت انحراف زانو روش های درمانی مختلفی دارد. در صورتی که در نوزادی این بیماری تشخیص داده شود می توان با استفاده از بریس و یا دیگر روش های غیر جراحی به درمان انحراف زانو اقدام کرد.
صفحه اینستاگرام متخصص طب فیزیکی و توانبخشی اصفهان
عقب زدگی زانو
اگرچه زانو پرانتزی یا ضربدری دو شکل متداول انحراف زانو است، اما نوع سومی از انحراف وجود دارد به نام رکورواتوم که با نام عقب زدگی زانو نیز شناخته می شود. همان طور که از نام این عارضه مشخص است، حالت زانو ها به عقب بوده و در یک راستا قرار ندارند. این شکل از انحراف مادرزادی زانو نسبت به دو انحراف پرانتزی و ضربدری کمتر مشاهده می شود.
انحراف زانو غیرمادرزادی
در بخش های قبلی درباره انواع انحراف های مادرزادی صحبت شد، اما گاهی انحرافات ناشی از یک آسیب یا ضربه به زانو ایجاد می شود. زانو یک مفصل لولایی است ولی تا درجاتی می تواند چرخش در جهت های دیگری هم داشته باشد. ماهیچه های مرتبط به مفصل زانو و رباط های زانو مانع از کشیدگی زانو و حرکت در جهت های غیر معمول می شوند. زمانی که زانو خم می شود می تواند چرخش بیشتری داشته باشد در حالی که زانو در حالت ایستاده این محدوده چرخشی را ندارد.
مشکل زمانی به وجود می آید که زانو در حالت نادرست و جهت نامناسبی تحت فشار قرار بگیرد. در این صورت به ساختار زانو فشار بیش از حدی وارد می شود. و تاندون ها و رباط ها هم تا حدی می توانند با این فشار مقابله کنند. در برخی موارد فشار ناگهانی و یا مستمر می تواند منجر به عدم تعادل زانو و انحراف زانو شود. در زیر به برخی از انحرافات زانو ناشی از آسیب اشاره می کنیم:
- زانو به سمت بیرون خم شود.
- استخوان ساق پا به بیرون بچرخد.
- استخوان ساق پا به سمت داخل بچرخد.
- استخوان ساق پا بیش از حد به عقب خم شود.
- استخوان ساق پا بیش از حد به سمت جلو بچرخد.
روش های درمان انحراف زانو
بسته به سن بیمار و شدت ضایعه روش درمانی مناسب برای افراد انتخاب می شود. برای مثال کودکانی که به دلیل کمبود کلسیم دچار انحراف زانو شده اند تحت درمان دارویی قرار می گیرند. به طورکلی روش های درمان برای این عارضه به دو دسته درمان های غیرجراحی و جراحی تقسیم بندی می شود. از مهمترین درمان های غیرجراحی می توان به انجام ورزش های اصلاحی، دارو درمانی، فیزیوتراپی، لیزردرمانی و استفاده از زانوبندهای اصلاحی اشاره کرد. در مواردی که اصلاح بدشکلی زانو با روش های غیر تهاجمی (غیر جراحی) بهبود نیافته و وضعیت بیمار وخیم تر می شود، پزشک اقدام به جراحی زانو خواهد کرد.
مطالب پیشنهادی:
فيزيوتراپی در آسیب رباط صلیبی (A.C.L)